Kolejnym animatorem, który zaprezentuje swoje metody pracy widzom Etiudy&Animy w ramach „Autoportretów twórców animacji”, jest Signe Baumane.Artystka pochodzi z Łotwy, lecz na stałe mieszka w Nowym Jorku, skąd przyleciała do Krakowa. W środowy wieczór Baumane zaprosi nas do swojego intymnego świata, gdzie powstają jej niezwykle osobiste dzieła.  

Signe Baumane, niezależna animatorka znana z kontrowersyjnych filmów o seksie, ciąży dentystach i szaleństwie, urodziła się na Łotwie, która była w tym czasie częścią Związku Radzieckiego. Kiedy miała 5 lat, jej rodzice ze względu na pracę przeprowadzili się na Sachalin. Spędziła tam 3 lata. Na Sachalinie razem ze swoją starszą siostrą Aelitą uczyła się rosyjskiego, aby przetrwać w nieprzyjaznym środowisku (jej rodzinę mylono z nazistami, bo posługiwali się innym językiem niż rosyjski). Po powrocie na Łotwę w 1971 Signe nie miała osiągnięć w szkole, ale wykazywała zainteresowanie historią, literaturą i gimnastyką. Do szkoły chodziła trzy kilometry w jedną stronę. Chodzenie pomogło jej rozwinąć siłę fizyczną i umiejętność myślenia w ruchu

W 1983 Signe pomyślnie zdała egzaminy wstępne na Uniwersytet Moskiewski i zaczęła studiować filozofię. Nie była jednak przykładną studentką tej dziedziny. Według jednego sfrustrowanego profesora używała zbyt dużo metafor, gdy powinna używać abstrakcji. Jednak zaznaczyła swoją obecność przez ustanowienie rekordów Wydziału Filozofii w biegach długodystansowych I biegach narciarskich (co było łatwe, gdyż studenci filozofii nie są znani z osiągnięć sportowych).

Wraz ze zbliżającą się obroną w 1989 roku Signe poczuła się zdesperowana, gdyż Sowieci zagrozili, że przydzielą jej stanowisko nauczycielskie na uniwersytecie według ich uznania. Jedyną rzeczą, której nauczyła się w ciągu 5 lat studiowania filozofii, było przekonanie, że wiedza jest relatywna: to, co uznajesz za prawdę dzisiaj, może stać się kłamstwem jutro. Jak mogła być pewna, czego uczyć? Przyjaciel, który później stał się znanym rosyjskim piosenkarzem, zasugerował, że zamiast filozofii Signe powinna pójść w stronę animacji. Przyjaciel podziwiał rysunki Signe w jej notatnikach i chciał zobaczyć, jak się poruszają. Mimo że Signe nie wiedziała wiele o animacji czy nawet o rysowaniu, stworzyła 30 plansz i studiów bohaterów w ciągu pięciu dni and pokazywała swoje nowe portfolio do różnych studiów animacji w Rydzie i Moskwie. Studio Filmów Animowanych w Rydzie zatrudniło ją na bardzo niskim stanowisku – malowacza klatek.

W 1991 roku, po dwóch latach bycia najgorszym malowaczem klatek w historii studia, Signe dostała szansę wyreżyserowania swojego pierwszego krótkometrażowego filmu animowanego Wiedźma i krowa, dwuminutowa opowieść o malutkiej wiedźmie próbującej wydoić dużą krowę. Kiedy film został skończony, zamiast wrócić do malowania klatek, Signe zaczęła pracować jako projektantka i ilustratorka z wolnej ręki z wydawnictwami w Moskwie i Rydze. Ilustrowała kilka książek dla dzieci i stworzyła scenografię dla teatru lalek.

W 1993 r. Signe otrzymała następny grant na zrobienie Malutkich butów, osobistej bajki o młodej kobiecie, która marzy o poślubieniu księcia, ale zamiast tego musi żyć ze smokiem. Wschodnioeuropejskie festiwale filmowe uznały, że film ma wymowę feministyczną. Malutkie buty otrzymały nagrodę Grand Prix na Międzynarodowym Kobiecym Festiwalu Filmowym w Mińsku na Białorusi. W 1995 r. artystka otrzymała kolejny grant na swój następny film Złoto tygrysów, skomplikowaną opowieść o tygrysach, które mieszają marzenia z rzeczywistością i rzeczywistość z marzeniami. Wraz ze swoimi trzema pierwszymi filmami Signe rozwinęła swój unikalny styl opowiadania – bezpośredni, uderzający do głowy, silny – i przedstawiała tematy, którymi była najbardziej zainteresowana: przemoc, siła, kobiecość, relacje między kobietami i mężczyznami. Jej pierwsze filmy pokazały także jej fascynację zwierzętami, które są jej wielkim źródłem inspiracji.

Między 1999 a 2009 Signe napisała I wyreżyserowała kolejnych 11 nagrodzonych krótkich metraży: Zagrożony (1999) wyprodukowany przez Pierre’a Poire z Włoch, Natasza (2001) wyprodukowany i wyreżyserowany wspólnie z Joshem Rechnitzem, Pięć pieprzonych bajek (2002), Kobieta (2002) wyprodukowany przez Rija Films na Łotwie, Dentysta (2005), Pięć informatorów dla dentystów (2005), Weterynarz (2007) wyprodukowany przez Rija Films, Pierwsze pragnienie teraz i na zawsze (2007), Teat Beat of Sex: Odcinki 1 - 3 (2007) wyprodukowany przez Pierre’a Poire, Teat Beat of Sex: Odcinki 8 - 11 (2008) wyprodukowany przez Pierre’s Poire, and Poród (2009).

We wszystkich pracach Signe wpływy wschodnioeuropejskie takie jak te Stasysa Eidrigeviciusa w ilustracji i Jana Svankmajera w animacji są łatwe do zauważenia. Ale jej nowojorskie filmy mają nową amerykańską wrażliwość z ich przystępnymi fabułami, rozwiniętymi gagami i skandalicznym humorem.

Jej przedsiębiorczy duch znalazł miejsce także w Nowym Świecie. Razem z Pat Smith była organizacyjnym trzonem Square Footage Films, kolektywu jedenastu niezależnych nowojorskich animatorów, którzy zebrali i dystrybuowali dwie płyty Unikaj kontaktu wzrokowego: najlepsze animacje niezależne z Nowego Jorku.  Regularnie zbiera i organizuje pokazy niezależnych animowanych filmów krótkometrażowych. Najbardziej znany to Wojna płci, program gdzie ona i Bill Plympton pokazują animację, wymieniają się obelgami i przedstawiają swoje pomysły publiczności oceniającej aplauzem, która płeć jest lepsza w tworzeniu animowanych krótkich metraży o seksie.

W 2010 roku Signe napisała scenariusz do pełnometrażowego filmu Kamienie w moich kieszeniach opartego na jej osobistych doświadczeniach z załamaniami psychicznymi i wkrótce zaczęła jego produkcję. Film łączy technikę paper mache, trójwymiarowe tła fotografowane w stop motion z ręcznie wykonaną, dwuwymiarową, tradycyjną animacją. Kamienie w moich kieszeniach  miały premierę w 2014.

 Historia depresji

Kiedy Signe studiowała na Uniwersytecie Moskiewskim, zaszła w ciążę i wyszła za mąż za ojca swojego dziecka, rosyjskiego artystę. Po urodzeniu syna Signe zaczęła mieć obsesyjne czarne myśli. Skontaktowała się z lokalnym psychiatrą, któremu przyznała się, że jako osiemnastolatka próbowała popełnić samobójstwo przez zażycie znacznej dawki Dimedrolu. Natychmiast została wysłana do sowieckiego szpitala psychiatrycznego i zamknięta na cztery miesiące. Oficjalną diagnozą była schizofrenia, ale została zmieniona na “słabszą” depresję maniakalną po tym, jak rodzice Signe przekupili medycznych oficjeli.

Mimo diagnozy Signe wróciła na uniwersytet, pomyślnie go ukończyła I zaczęła pracę jako animatorka.

Okazało się, że Signe nie była jedyną osobą w swojej rodzinie o czarnych, obsesyjnych myślach. Miała spore towarzystwo. Niestety, nie wszyscy byli w stanie obronić się przed swoimi demonami.

Kamienie w moich kieszeniach jest dedykowany nieżyjącym członkom rodziny Signe, a także tym, którzy nadal żyją. Film jest dedykowany nadziei, którą mamy w naszych najciemniejszych chwilach.

Autoportrety twórców animacji II – Signe Baumane

Małopolski Ogród Sztuki (duża sala)
24 listopada (środa), godz. 19.00